Bir Akıl Takvimi: Tolstoy; Bilgi ve Hayatın Anlamı Üzerine

“En önemli bilgi, yaşamınızı yönlendirme şeklinize rehberlik eden bilgidir.”

15 Mart, 1884’de Leo Tolstoy (9 Eylül, 1828 – 20 Kasım, 1910) günlüğüne şöyle yazmıştı:

Kendime bir okuma yörüngesi oluşturmalıyım: Epictetus, Marcus Aurelius, Lao-Tzu, Buddha, Pascal, Yeni Ahit (İncil). Bu bütün insanlara gereklidir.

Böylece, “tüm zamanların ve tüm filozofların en iyi olanlarından oluşan; yılın her günü için bilgelik içeren bir düşünce” derlemesi yapmaya başladı. Bu, antolojinin altın çağından beş asır sonra ortaya çıkan bir antoloji ve Tumblr’ın altın çağından bir buçuk asır önce ortaya çıkan bir Tumblr’dı; aynı zamanda hayatın anlamı konsepti kültürel bir konu halini almadan çok önce oluşturulan hayatın anlamı üzerine yazılmış meşhur sözler koleksiyonuydu. Bir sonraki yıl Tolstoy asistanına projeden bahsederek şöyle yazdı:

Biliyorum ki Socrates, Epictetus, Arnold ve Parker gibi büyük düşünürlerle iletişime geçmek insana büyük bir iç kuvvet, sakinlik ve mutluluk veriyor. … Onlar bizlere insanlık, hayatın anlamı ve erdem hakkında en önemli şeyin ne olduğunu söylüyorlar… İçerisinde bir insana kendi hayatı hakkında ve Güzel Yaşamak hakkında bir şeyler anlatabileceğim… bir kitap yaratmak istiyorum.

Tolstoy sonraki on yedi yılını bu bilgece parçaları toplayarak geçirdi. 1902 yılında, yetmiş yaşının sonlarında, çok hastaydı ve ölüm ile yüzleşiyordu. Nihayetinde oturup bu kitabı A Wise Thought for Every Day (Her Gün İçin Bir Bilge Düşünce) adı altında yazmaya başladı. Yazısını yayıncısına gönderir göndermez, günlüğüne geri döndü ve şöyle yazdı:

Kitaplarını okuduğum ve düşüncelerini Okuma Yörüngem için seçtiğim en iyi ve en akıllı insanlar ile iletişime geçerek, ruhsal ve ahlaki seviyemde muhteşem bir zirveye yükselmişim gibi hissediyorum.

Thoughts of Wise Men (Akıllı İnsanların Düşünceleri) olarak yeniden adlandırılan kitap ilk kez 1904 yılında yayınlandı. Daha sonra, içerisinde alıntıların günlerine ve temalarına göre düzenlendiği ve aynı zamanda Tolstoy’un fazla miktarda kendi düşüncelerinin de içerisine eklendiği A Calendar of Wisdom (Bir Akıl Takvimi) adıyla yeniden düzenlenmiş ve genişletilmiş olarak tekrar yayınlandı. 1997 yılında Peter Sekirin tarafından İngilizce’ye çevrildi ve ismi de A Calendar of Wisdom: Daily Thoughts to Nourish the Soul, Written and Selected from the World’s Sacret Texts (Bir Akıl Takvimi: Dünyanın En Kutsal Yazılarından Seçilmiş Olan, Ruhu Besleyen Günlük Düşünceler) oldu.

Tolstoy giriş kısmında şöyle yazdı:

Umarım bu kitabın okurları da, bu kitap üzerinde çalışırken deneyimlediğim ve de gelişmesi, genişletilmesi üzerine çalışırken her gün tekrar okuyarak deneyimlediğim iyi ve yücelten hissi deneyimlerler.

Kitapta üzerlerine alıntılar yazılmış birkaç büyük resim de bulunuyor. Bu resimlerden bir tanesi Tolstoy’un bilgi edinme ve bilginin inşası, cahillik ve de hayatın anlamı üzerine düşüncelerini yansıtıyor. Burada, Tolstoy’un onları seçtiği günler ile birlikte diğer düşünürlerden aldığı bilgilerden birkaçını size sunuyoruz:

Gereksiz ve vasat olan birçok şeydense, iyi ve gerekli olan çok az şeyi bilmek daha iyidir.

Küçük ve seçkin bir kütüphanede muhteşem bir hazine yatıyor olabilir! Dünyanın diğer medeni ülkelerinden, yüzlerce yılların en akıllı ve en layık insanların ortaklığı, onların çalışmalarının sonuçlarını ve akıllılıklarını bizlere sunabilir. En yakın arkadaşlarına bile söylememiş olabilecekleri düşünceler burada bizler için, başka bir asrın insanları tarafından, açık şekilde yazılmış. Evet, hayatımızdaki en ruhsal başarılar için, en iyi kitaplara minnettar olmalıyız.

(Ralph Waldo Emerson, 1 Ocak)

En iyi kitapları önce okuyun, aksi takdirde bunu yapmaya zamanınızın olmadığını göreceksiniz.

(Henry David Thoreau, 1 Ocak)

Bilgi, hafızanızla değil; zihninizin çabalarıyla elde edildiği zaman gerçek bilgidir.

Bize öğretilen şeyleri unuttuğumuz zaman gerçek bilgiye sahip olmaya başlarız.

(Henry David Thoreau, 9 Ocak)

Diğer insanlar tarafından daimi olarak ifade edilen bir düşünce akışı, sizin kendi düşüncenizi ve girişkenliğinizi durdurabilir ve öldürebilir… Daimi öğrenmenin beyninizi gevşetmesinin sebebi budur… Diğer kitaplarda yer alan düşüncelere yer açmak için kendi düşünce yaratımımızı durdurmamız bana Shakespeare’in, diğer ülkeleri görmek adına arsalarını satan arkadaşlarıyla ilgili yorumunu hatırlatıyor.

(Arthur Schopenhauer, 9 Ocak)

Gerçek akıllılık her şeyi bilmek değildir; hayatta gerekli olan, daha az gerekli olan ve bilinmesi tamamen gereksiz olan şeyleri bilmektir. En gerekli bilgiler arasında nasıl güzel yaşayacağımızın bilgisi vardır; bu da en az kötülük ve en güzel iyilikleri nasıl üreteceğimizin bilgisidir. Şimdiki zamanda insanlar kullanışsız bilimleri çalışıyorlar, fakat en önemli bilgi üzerinde çalışmayı unutuyorlar.

(Jean Jacques Rousseau, 16 Mart)

Bilim, sonsuz sayıda disiplinlere ayrılabilir ve her disiplinden edinilecek bilgi miktarı da sınırsızdır. Bu durumda bilginin en kritik parçası da neyi öğrenmenin ve neyi öğrenmemenin gerekli olduğunun bilgisidir.

Günümüzde büyük miktarda bilgi biriktiriliyor. Yakında bu bilgileri çalışmak için kabiliyetlerimiz güçsüzleşecek ve yaşamlarımız kısalacak. Etrafımızda bilginin geniş bir hazinesi var fakat biz onları çalıştıktan sonra, genelde kullanmıyoruz. Bu yükü taşımamak, gerçekten ihtiyacımızın olmadığı bu gereksiz bilgilere sahip olmamak daha iyidir.

(Immanuel Kant, 1 Nisan)

Önemli olan bilginin miktarı değil, niteliğidir. Hangisinin en önemli olduğunu bilmeden birçok şeyi bilebilirsiniz.

Cahilliğin iki türü vardır; tüm insanların doğduğu şekildeki saf, doğal cahillik ve sözde akıllıların cahilliği. Kendilerine bilim adamı diyen insanların gerçek hayatı bilmediklerini ve basit insanlar ile basit şeyleri küçümsediklerini göreceksiniz.

(Blaise Pascal, 18 Nisan)

Yalnızca bir gerçek bilgi vardır: özgür olmamızı sağlayan bilgi. Diğer türden bilgiler yalnızca oyalanmak içindir.

(Vishnu Purana, Kızılderili Bilge, 23 Haziran)

Doğru bilgiye giden yol çiçeklerle kaplanmış yumuşak çimlerin üzerinden geçmez. Onu bulmak için bir insan dik dağlara tırmanmalıdır.

(Josh Ruskin, 20 Eylül)

Bir akıllı bilgisizlikten korkmaz: tereddütlerden ya da ağır işlerden korkmaz; yalnızca bir şeyden korkar – bilmediği şeyleri biliyormuş gibi davranmaktan.

Çok az şey bildiğinizi anlamak için daha fazla çalışmalısınız.

(Michel de Montaigne, 1 Ekim)

En önemli bilgi, yaşamınızı yönlendirme şeklinize rehberlik eden bilgidir.

(Seneca, 14 Kasım)

Çeşitli günler üzerinden paylaşılan alıntılardan sonra Tolstoy’un kendi etkileyici düşünceleri yer alıyor. Bir kısmı şu şekilde:

Maddesel zehir ile zihinsel zehir arasındaki fark şudur; çoğu maddesel zehrin tadı tiksindiricidir fakat ucuz gazetelerin ya da kötü kitapların şeklini alan zihinsel zehir, ne yazık ki bazen çekici gelebilir. (1 Ocak)

Bir düşünce, yalnızca ruhunuzun sorduğu soruları cevapladığı zaman hayatınızı doğru yönde ilerletebilir. Bir başkasından ödünç alınıp sonrasında zihniniz ve hafızanız tarafından kabul edilmiş olan bir düşünce hayatınızı aslında çok da etkilemez, hatta bazen sizi yanlış yöne sürükler. Az okuyun, az çalışın fakat çok düşünün.

Hem öğretmenlerinizden hem de okuduğunuz kitaplardan, yalnızca gerçekten ihtiyacınız olan şeyi ve gerçekten bilmek istediğiniz şeyi öğrenin. (9 Ocak)

Bir bilim adamı birçok kitap bilir; iyi eğitimli bir insan bilgiye ve yeteneklere sahiptir; aydınlanmış bir insan hayatının anlamını ve amacını anlar.

Sınırsız sayıda farklı bilim vardır, fakat bir temel bilim olmazsa – ki bu bilim de hayatın anlamı ve insanlar için iyi olan şeydir – diğer bütün bilgi biçimleri ve sanat gereksiz ve zararlı bir hal alır.

Tüm zamanların en akıllı insanları tarafından gerçekleştirilen hayat anlayışının aksine, bizler anlamsız bir hayat yaşıyoruz. Bunun sebebi ise genç nesillerimizin yanlış bir yolla eğitilmesi – farklı bilimleri öğreniyorlar fakat hayatın anlamını öğrenmiyorlar.

Gerçek olan tek bilim bir insanın hayatını nasıl yaşaması gerektiğinin bilgisidir. Ve bu bilgi herkese açıktır. (18 Ocak)

Eğer bütün bilgiler iyiyse, öyleyse her türden bilgi arayışı  kullanışlı olmalıdır. Fakat birçok yanlış düşünce iyi ve kullanışlı  bilgiymiş gibi gösteriliyor; dolayısıyla, edinmek istediğiniz bilgiyi  seçerken katı davranın. (16 Mart)

Eğer toplumunuzun bir açısının kötü olduğunu fark eder ve onu geliştirmek isterseniz, bunu yapmanın yalnızca bir yolu vardır: insanları geliştirmelisiniz. İnsanları geliştirmeye ise, yalnızca bir şey ile başlayabilirsiniz: kendiniz daha iyi olarak. (17 Mart)

Yanlış bilgiden kaçının. Bütün kötülükler ondan gelir.

Bilgi sınırsızdır. Bundan dolayı, çok şey bilen insan ile çok az şey bilen insan arasında minik bir fark vardır. (1 Nisan)

Cahilliğin kendisi ne utanç vericidir ne de zararlı. Hiç kimse her şeyi bilemez. Fakat aslında bilmediğiniz şeyi biliyormuş gibi davranmanız hem utanç verici hem de zararlıdır. (18 Nisan)

Her insanın tek bir amacı vardır: iyilikte kusursuzluğu aramak. Dolayısıyla, yalnızca bizi buna yönlendiren bilgi gereklidir. (3 Mayıs)

Gerçek bilim ve gerçek sanatın iki belirgin işareti vardır: ilk içsel işaret, bir bilim adamı ya da bir sanatçının kar için değil de fedakârlık için, tutkusu için çalışmasıdır; ikinci dışsal işaret ise onların çalışmalarının herkes tarafından anlaşılabilir olmasıdır. Gerçek bilim, tarihteki o dönemin insanlarının önemli olduğunu düşündükleri bilgileri çalışır ve ulaşılabilir kılar; sanat da bu gerçeği bilgi alanından, his alanına aktarır.

Sanat yaratmak birçok insanın düşündüğü kadar yüce bir şey değildir, fakat kesinlikle kullanışlı ve yapılması iyi bir şeydir; özellikle de insanları bir araya getirip onlarda iyi hisler uyandırdığında. (2 Temmuz)

Gerekenden fazla bilmektense, gerekenden az bilmek daha iyidir. Bilgisizlikten korkmayın, fakat yalnızca kibri beslemek için edinilen gereksiz bilgiden gerçekten korkun. (23 Eylül)

A Calendar of Wisdom (Bir Akıl Takvimi), döneminin dindarlığı ile – o dönemde kendi ahlakı ile karşı karşıya gelen yaşlı bir adam ile – ilgileniyor olsa da, toplanmış olan düşüncelerin çoğu ebedi ve dünyevi zekâ ile yankılanıyor.

Brain Pickings by Maria Popova
Çeviren: Gözde Zülal Solak (tabutmag)